İşsizlik, işsizlik Sigortası ve İslami Ekonomi Uygunluk
Bilindiği gibi işsizlik maalesef ülkemizin en başta gelen sorunlarından birisidir. Bu nedenle de İşsizlik Sigortası Nedir? Sorusu günümüzde merak edilen önemli konular arasında yer almaktadır. İşsizlik sigortasına dair birçok farklı tanım yapılabilmektedir. Biz de bu konuyu sizler için araştırarak ele aldık. İşyerinde çalışan bir kişinin, herhangi bir sorun yaşamamasına karşın, bir kusuru olmadığı halde, kendi isteği dışında, işini kaybetmesi nedeni ile yaşadığı gelir kaybını belirli bir süre için karşılayan zorunlu sigorta türüne işsizlik sigortası denilmektedir. İşsizlik sigortası, sosyal devlet anlayışının bir gereğidir ve dünyada hemen her ülkenin, belirli şartlar altında işsiz vatandaşlarına işsizlik sigortası verdiğini görebilirsiniz. Faizsiz bankacılık ve dini değerlere göre işsizlik sigortası günah değildir. Yardım olarak görülür. Türkiye’de halen geçerli olan 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 47. maddesine istinaden yukarıda belirttiğimiz tanım ışığında işsizlik sigortasının uygulandığı bilinmektedir. İşsizlik Sigortası Şartları hakkında bilgi vermeden önce, işsizlik sigortasının temel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
- Kişinin çalışma isteği olmasına rağmen işsiz kalması
- Çalışılan işten zorlayıcı sebeplerle veya işveren tarafından çıkarılması
- İşsiz kaldığı zaman diliminde bir kısım gelir desteği sağlanması
- İşsiz kaldığı döneme ait gelir kabının karşılanması
- Sadece çalışana değil, aileye de yönelik destek oluşturulması
- Yürürlükteki sigortacılık ilkelerine uygunluğu
- Sigorta döneminin devlet güvencesinde olması
- İşsizlik sigortasının sürekli olması ve kesin bir başlangıç – bitiş zamanının gösterilmesi başlıca sigortacılık ilkeleri olarak gösterilebilir.
İşsizlik sigortası dinen yasak değildir. Bireyler faizsiz bankacılık ve İslami bankacılık benimserler. İşsizlik sigortası İslami ekonomi bakımından uygunluk gösterir. Yardım gibi yasal olarak ele alınır. İş sözleşmesi işsizlik ödeneğine hak kazanacak şekilde sona eren sigortalı işsizlere;
- a) İşsizlik ödeneği,
- b) İşe yerleştirme,
- c) Meslek geliştirme, değiştirme ve edindirme eğitimi,
- d) Hastalık ve analık sigortası primlerinin ödenmesi hizmetleri İş-Kur tarafından verilmektedir.
İşsizlik Sigortası Başvurusu için gereken koşullar çoğu işsiz vatandaş tarafından sorgulanmaktadır. Sigortalı olarak çalışan bir işçinin, işsiz kaldıktan sonra işsizlik sigortasına hak kazanabilmesi için, belirli şartlar aranıyor. İşsiz kalma sebebinin 4447 Sayılı Kanun’da belirtilen ilgili madde uyarınca işsiz kaldığı günden itibaren, bir ay içinde İŞKUR’a başvurarak bir işe girmeye hazır olduklarını belirtmeleri gerekmektedir. Buna ek olarak, son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışmış, işsizlik sigortası primi ödemiş ve işi sona ermeden önceki son 4 ay içinde prim ödeyerek kesintisiz çalışmış olmaları şartlarını karşılamak gerekiyor. Dinen uygun görülen bu şartlar bireyler faydalanması halinde İslam ekonomisine uygundur. Bu nedenle gönül rahatlığıyla kullanılabilirsiniz.
İşsizlik Sigortasından Kimler Yararlanamaz?
İşsizlik sigortasından yararlanan binlerce kişi olduğu gibi, yararlanmaya hak kazanamayan kişiler de az değildir. İşsizlik Sigortası Nedir? konusu bu yüzden sıkça araştırılmaktadır. Her şeyde olduğu gibi işsizlik sigortası için de belli başlı kurallar olduğundan bahsetmiştik. İşsizlik sigortası alacak olanların, çalışan pozisyonunda iken grev, lokavt, olağanüstü hal, seferberlik hali, doğal afetler, kısa süreli askerlik, sivil savunma hizmetleri gibi faaliyetleri nedeniyle görevlerinin aksamış olmaması ve herhangi bir kurumdan yaşlılık maaşı almıyor olmaları gerekiyor.
İşsizlik Sigortasına Nasıl Başvurulabilir?
Yaşanan küresel ekonomik krizle birlikte, işsiz kalan insanlar için İşsizlik Sigortası Şartları sıklıkla sorgulanmaktadır. Bununla birlikte, nasıl işsizlik başvurusu yapılabileceği konusu da ayrıca merak konusudur. İşsizlik sigortasına E-devlet üzerinden online olarak başvuru yapılabilmektedir. Önemli olan nokta hizmet akdinin üzerinden 30 günün geçmemiş olmasıdır. Online başvuru dışında, herhangi bir belge teslimi istenmemektedir. İŞKUR’a bireysel başvuru yapmak isteyenler için ise TC Kimlik Kartı, İşten Çıkış Yazısı ve İşsizlik Ödeneği Başvuru Dilekçesi istenmektedir. Bu belgeler ile elden başvuru da yapabilirsiniz. İşsizlik sigortası İslami bankacılık ve İslami ekonomi bakımından uygun görülür.
İşsizlik Sigortası Nasıl Hesaplanır?
İşsizlik sigortası hesaplanırken bazı ölçütler göz önünde bulundurulur. İşsizlik Sigortası Başvurusu yapanlar için yapılan hesaplamalar gayet nettir. İşsizlik sigortası hesaplamasında kişinin son 120 günlük prime esas kazancı dikkate alınır. Bu süreçte elde edilen kazancın %40’ı hesaplanmaktadır. Kaç günlük ödeme verilecek ise, o kadarlık gün sayısı ile çarpılır ve işçinin aylık hesabına geçirilir. Çalışanların işsiz kalması halinde ödenecek işsizlik sigortası bedeli 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca düzenlenmektedir. Bu süre içerisinde ödenen prim tutarı ise gösterilmiş olan asıl aylık brüt gelirden devlet %1 oranında, sigortalılar %1 oranında ve işveren ise %2 oranında prim ödemesi yapar. İşsiz kalan ve işsizlik sigortası başvurusunda bulunacak vatandaşların bu hesabı dikkatli yapması önemlidir. İslami ekonomi bakımından bu finansman kullanmak serbesttir.
Covid – 19 Sürecinde Kısa Süreli Çalışanlar İşsizlik Sigortasından Nasıl Etkileniyor?
Pandemi sürecinde kısa süreli çalışanlar için 30 Haziran 2020 tarihli resmi gazetede yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararı esastır. İşsizlik Sigortası Nedir? hususunda Kısa süreli çalışma pandemi sürecinde değerlendirilmiştir. Karara göre zorlayıcı sebep gerekçesi ile kısa süreli çalışma ödeneği esas süreden mahsup edilmemektedir (hesaplanmamaktadır) anlamına geliyor. Özetle olağanüstü koşullar nedeniyle prime esas kazançtan düşülmeyeceği belirtilmiştir. Ülkemizin pandemi süreci gibi zor bir süreçten geçtiği dönemde vatandaşların işten çıkarılması üzücü bir durumdur. Gerek istihdam zorlukları, gerekse işçilerin geçim kaygısı böylesine bir tabloda çıkmaza girmiş, işsiz kalan kişiler işsizlik sigortasından yararlanarak kayıplarını telafi edebilme çabasına girmişlerdir. Bahsettiğimiz kararda olduğu gibi, devlet vatandaşların bu zor süreçten en az kayıpla çıkabilmesini hedeflemiştir. Faizsiz bankacılık şartlarına kısa süreli işsizlik sigortaları engel teşkil etmez.
İşsizlik Sigortası Talebi Karşısında İşverenin Durumu Nedir?
İşsizlik ödeneği karşılanırken, işçinin işe alındığı ve işten çıkarıldığı tarih temel teşkil etmektedir. İşsizlik Sigortası Şartları incelenirken işverenlerin de mevzuata uygun hareket etmesi önemlidir. Uzun vadede olmayan sigorta primleri İşsizlik Sigorta Fonu’ndan karşılanıyor. Bu açıdan işverenin yükünün büyük ölçüde hafifletildiği söylenebilir. Ancak, uzun vadede farklı kesintiler de devreye girdiği için işverene düşen ödeme miktarının arttığını görebilirsiniz. İşverenin, kendi uygulamaları nedeniyle yükü ödemelere mahkum kalmaması için de dikkat etmesi gereken bazı şartlar bulunuyor. Keyfi olarak işten çıkarma, prim ödemelerinin yapılmaması veya ödemelerin zamanında gerçekleşmemesi, işçi kanununa aykırı tutumlar bunların içerisinde en kritik olan şartlar olarak gösterilebilir.
İşsizlik Ödeneği Hangi Şartlarda Kesilir?
İşsizlik sigortasından yararlanan kişilerin işsizlik ödeneği belli durumlarda kesilebiliyor. İşsizlik Sigortası Başvurusu yapan ve talebi kabul edilip işsizlik ödeneği alan vatandaşların olası bir kesintiyle karşılaşmamaları için işsizlik ödeneği için belirlenmiş olan kurallara riayet etmeleri gerekiyor. İşsiz kalan ve işsizlik ödeneği talebinde bulunan vatandaşlar için İŞKUR yeni işler araştırmaktadır. Bu bağlamda işsizlik ödeneği bazı hallerde kesilir. İşsizlik ödeneği alan kişinin son çalışma ücretine ve çalışma şartlarına yakın, bulunduğu belediye sınırları içerisinde yer alan bir işi reddetmesi durumunda kullanılmaz. Faizsiz bankacılık ve İslami ekonomide yasal olan sigorta kullanımı bireyler tarafından fazla talep görür. İş sahibi olmayan kişiler finansman sağlar. Yapılan denetlemelerde kayıt dışı çalıştığı tespit edildiğinde işsizlik ödeneği tekrar başlatılmayacak şekilde kesilmektedir. Talep edilen belgeleri İŞKUR’a mazeretsiz olarak zamanında iletmeyen, çağrıları yanıtlamayanların da işsizlik ödeneği kesilebilmektedir. Fakat, bahsettiğimiz bu sorunların çözülmesi durumunda işsizlik ödeneği yeniden devam ettirilebilir. İslami ekonomiye uygun görülen İşsizlik sigortası, ekonomik sorunların dünyada etkili olduğu böyle bir dönemde tartışmasız en önemli konuların başında geliyor. İşsizlik Sigortası Nedir? sorusunun karşılığını arayan vatandaşlar için farklı birçok soru da cevap beklemektedir. Sorunun hafifletilebilmesi için gereken en önemli tedbir kuşkusuz işsizliğin azaltılması olacaktır. Ancak, işsiz bireylerin iş tercihleri, mesleğe uygunlukları ve çalışanlara verilen ücretlerin tatmin ediciliği gibi konular da belirleyici olmaktadır. Bu nedenle ihtiyaçlara cevap verebilecek nitelikte, ortak bir istihdam programın uygulanması gerekmektedir.
