Black Friday (Kara Cuma) Nedir?

Black Friday ismi nereden gelir? Bizde mübarek gün olarak adlandırılan Cuma günü “kara Cuma” denilerek karalanmaya mı çalışılmaktadır?

BLACK FRIDAY (KARA CUMA) NEDİR?

Black Friday (Kara Cuma), Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan bir alışveriş ve indirim günüdür. ABD’de Şükran Günü’nden sonraki ilk Cuma günü Kara Cuma olarak adlandırılmaktadır. 1952 yılından bu yana, Noel alışveriş sezonunun başlangıcı olarak ABD’de kabul edilmektedir. Özellikle son birkaç yıldır Türkiye’de de firmaların reklamlar yaparak kültürümüze yerleştirmeye başladığı batı kültürüne ait bir gündür.

Kara Cuma günü, resmi bir tatil olmamakla beraber Kaliforniya ve bazı eyaletlerde hükümet çalışanlarına “Şükran Günü’nden sonra” adında bir tatil verilmektedir. 2005 yılından bu yana en yoğun şekilde alışverişin yapıldığı gün olan Black Friday günü, markaların stokları tükenmeye yaklaşır.

Black Friday gününde 2000’li yıllara kadar sabah 06:00’da açılan mağazalar bu tarihten sonra sabah 04:00 ila 05:00 saatlerinde hizmet vermeye başladı. 2011 yılından sonra bazı mağazalar Black Friday gününde 24 saat hizmet verme kararı aldı. İnsanları para harcamaya yönlendirmek için her fırsatı değerlendiren kapitalist sistem bu günü de suni bir şekilde oluşturarak aşırı tüketimi özendirmektedir.

NEDEN BLACK FRİDAY (KARA CUMA) OLARAK ADLANDIRILIR?

Bu alışveriş gününe tarihte ilk defa 1961 yılında gazetelerde Black Friday olarak bahsedilmiştir. O günde, Philadelphia’da, alışverişten dolayı oluşan yoğun trafik ve zorluklar nedeniyle bu isim verilmiştir. Son yıllarda, bu gün, hem insanlar hem de mağazalar için olumlu şekilde karşılanmaktadır. Bizde Cuma günleri “mübarek gün” olduğundan dolayı “kara Cuma” yakıştırması hoş karşılanmamakla beraber Cuma gününün karalanmasına yönelik kasıtlı bir algı yönlendirmesi yapıldığına ilişkin düşünceler de vardır.

Bir başka rivayete göre Amerika’da 1852 yılında Şükran Gününden sonraki Cuma günü köle sahipleri plantasyondaki siyahi köleleri pazara topluca getirip fiyatlarda damping yapardı. Bu damping gününe black friday denildi.

Aslında kapitalist sistemde insanları alışverişe sürüklemek için üretilip pazarlama stratejilerinde kullanılan günlerden farklı değildir. Anneler günü, babalar günü vs. derken insanların alışveriş yapmadığı her gün için yeni bahaneler altında aşırı tüketim teşvik edilmektedir.

Son yıllarda, mağazalarda, Black Friday gününde, aşırı kalabalıktan dolayı kaza oranı artmıştır. Örneğin, alışverişte kullanılan arabalar müşterilere ya da çalışanlara çarpıp, yaralanmalarına sebep olmaktadır. Örneğin, 2006 yılında, ABD’nin Columbus, Ohio şehrindeki asi Wal-Mart müşterileri, kapılar açılır açılmaz içeri taşıp, çalışanların mallara çarpıp, yaralanmalara sebep olmuşlardı. 2008’de ise, ABD’nin Valley Stream, New York şehrindeki sabah 5’deki açılışını bekleyen müşteriler, kapılar açılır açılmaz içeri girip, hem kapıyı kırdılar, hem de 34 yaşındaki bir çalışanı ezip, ölümüne sebep oldular. Müşterilerin bu çalışanın başına gelen üzücü olaydan hiç suçlu hissetmedikleri gözlemlenmiştir. 2010 yılında, Buffalo, New York’ta da Target mağazasında benzer bir olay olmuştur. Bazı müşteriler, uzun kuyruklara aradan girmeye kalkışıp, başka müşterileri tehdit etmişlerdir. 2010 yılında, ABD’nin Madison, Wisconsin şehrindeki bir kadın, Toys ‘R’ Us mağazasında kuyruklara aradan girip itiraz edenleri vurmakla tehdit ettiği için tutuklandı. 2012’de ise, ABD’nin Tallahassee, Florida şehrinde, Wal-Mart’ın park yerinde, iki kişi park etme meselesinden dolayı vuruldu. Black Friday günündeki şiddete rağmen, bu gün ABD’de çok meşhurdur.

GELELİM NETİCEYE

İnsanoğlunun aklına başını alma zamanı çoktan geçti. Dünyada aklını başına alacak gözünü açacak kapitalist sistemin esiri olmayacak birileri varsa o da biz Müslümanlardır. Artık aklımızı başımıza almalı bu oyunlara gelmemeliyiz. Anneler gününün kutlayacaksak eğer elini öperek, sarılıp öperek yapmalıyız bunu. Maddiyat başka insanlar için önemli olabilir ama Müslümanları bir yere götürmez. Maneviyatımızı, sevgimizi, insanlığımızı muhafaza ederek dünyadaki bu bir ayağı sakat gidişata karşı durabiliriz. En azıdan black friday saçmalığına alet olan firmaları boykot ederek tepkimizi ortaya koyabiliriz.