17.yüzyılın ilk çeyreğinden 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar, yaklaşık 300 yıl Rusya’da muktedir olan Romanov Hanedanlığı’nın son üyesi olan 2. Nikolay, 1868 yılında doğdu. Dedesi 2. Aleksandr’ın suikaste uğraması sonrasında, babası 3. Aleksandr’ın Rus tahtına getirilmesi ile 1881’de veliaht oldu. Sekiz yıl temel eğitim alan ve zaman zaman bakanlık toplantılarına da iştirak eden 2.Nikolay Almanca, Yunanca, İngilizce ve Fransızca gibi birçok dili öğrenmiştir.
Nikolay’ın tahta çıkış törenince yaşanan izdihamda onlarca insan ölmüştür. Olaylara karşı kayıtsız kalan hükümdar ise ‘kanlı ‘namı ile anılmıştır. 13 yıl süren iktidarında ekonomi büyümüş, ulaşım ve sanayi oldukça gelişmiştir. İlköğretimin de ücretsiz olmaya başlandığı bu dönemde, Mançurya ve Kore meseleleri nedeniyle Japonya’ya karşı girişilen savaşlarda yenilgi alınması halkın tepkisine neden olmuştur.
Rus İmparatorluğu’nun Son Çarı: 2. Nikolay
Rusya’nın anayasal monarşiye geçmesinin temelini oluşturan ve ‘Kanlı Pazar Günü ’olarak bilinen olaylar işçi sorunlarından kaynaklanmış ve 1. Rus Devrimi’nin de başlangıcı olarak kabul edilmiştir. 1906’da Stoliphin’in hükümet başkanı olması ile başlayan ıslahatlar sayesinde Rusya iktisadi açıdan, İngiltere, Fransa, ABD ve Almanya’nın ardından kısa sürede büyüyen dünyanın 5. büyük ülkesi olmuştu.
Diğer yandan Sırbistan’ın Avusturya – Macaristan İmparatorluğu’nu bombalaması sonrasında, 1914’te Almanya da Rusya’ya ya savaş ilan etmiş ve Rusya 1. Dünya Savaşına girmek zorunda kalmıştır. 5 gün sonra Avusturya-Macaristan’ın da savaş açmasıyla Rusya, Baltık denizi ile Karadeniz hattı arasında kalan uzun bir alanda savaşa girdi. Savaşın uzaması, cephede alınan ağır yenilgiler, yaşanan çok sayıda kayıplar ve yoksulluk Rus halkının monarşik yönetime karşı iyice tepkili olmasına sebep olmuştur.
Osmanlı donanması sürpriz bir şekilde Karadeniz’deki Rus limanlarını (Odessa, Sivastopol ve Novorossisk) bombaladı (Ekim 1914). Bunun üzerine Osmanlı’ya savaş açan Rusya, Karadeniz’den şimdiki Batı Azerbaycan sınırları içinde yer alan Urmiye gölüne kadar olan hatta yeni bir cephe açtı. Birliklerinin yalnızca üçte birini bu bölgeye ayıran Kafkas ordusunu teftiş etmek için 2.Nikolay 1914 Kasım’ı sonunda Kafkaslara trenle sefere çıktı. 2.Nikolay, 24 Kasım’da Kafkas seferini başlattığı Yekatrinodar kentine vardı. Daha sonra Dağıstan, Bakü, Tiflis, Kars ve Sarıkamış’taki Rus müfrezelerini denetleyen 2. Nikolay gördüğü manzaradan oldukça memnun kaldığını belirtti.
İlerleyen savaş sürecinde ortaya çıkan ciddi askeri kayıplar ve içerideki ekonomik sıkıntılar 1917 yılında Şubat Devrimi ile Romanov Hanedanı’nın tahttan indirilmesine yol açtı. Bu olaylardan sonra Nikolay kendisi ve oğlu için tahtından vazgeçti.
Bilahare 2. Nikolay ve ailesi bir müddet ev hapsinde yaşamak zorunda kaldı. 1917 yaz ayında Bolşevik Hükümeti’nin kararıyla ailesi ile birlikte sürgüne gönderildi. 2. Nikolay 17 Temmuz 1918’de ailesi ile birlikte Bolşeviklerce kurşuna dizilerek öldürüldü. Komünizmin iflasından sonra, Petersburg’daki törenle 2. Nikolay ve ailesi yeniden defnedildi.